Rodzaje wyłączników – Charakterystyka i Zastosowanie
Poniżej znajduje się szczegółowe zestawienie typów wyłączników (circuit breakers) przedstawionych na ilustracji, wraz z polskimi nazwami, cechami, zastosowaniem oraz różnicami między nimi. Materiał ten może posłużyć jako kompendium wiedzy technicznej dla studentów elektrotechniki, projektantów instalacji oraz inżynierów utrzymania ruchu.
1. MCB – Miniature Circuit Breaker
➡️ Wyłącznik nadprądowy (małogabarytowy)
- Chroni obwody przed przeciążeniem i zwarciem.
- Zakres prądowy: do 125 A.
- Stosowany w domowych i komercyjnych instalacjach niskiego napięcia.
- Posiada charakterystyki B, C, D dopasowane do rodzaju obciążenia.
- Szybka reakcja, prosty montaż na szynie DIN.
2. MCCB – Moulded Case Circuit Breaker
➡️ Wyłącznik kompaktowy
- Zabezpiecza przed zwarciem i przeciążeniem przy wyższych prądach (do kilku kA).
- Stosowany w przemyśle i dużych rozdzielnicach.
- Regulowane nastawy zabezpieczeń termicznych i elektromagnetycznych.
- Bardziej rozbudowany od MCB – także większy fizycznie.
3. RCCB – Residual Current Circuit Breaker
➡️ Wyłącznik różnicowoprądowy
- Chroni przed porażeniem prądem elektrycznym.
- Nie zabezpiecza przed zwarciem ani przeciążeniem – wymaga współpracy z MCB.
- Czułość: zwykle 30 mA dla ochrony życia, 100–300 mA dla ochrony instalacji.
- Wykrywają różnice prądów między przewodem fazowym a neutralnym.
4. ELCB – Earth Leakage Circuit Breaker
➡️ Wyłącznik upływowy / różnicowonapięciowy
- Starszy typ zabezpieczenia – zależny od uziemienia.
- Chroni przed upływem prądu do ziemi.
- Obecnie wypierany przez nowocześniejsze RCCB.
- Stosowany w starszych instalacjach, raczej niezalecany do nowych projektów.
5. RCBO – Residual Current Breaker with Overcurrent Protection
➡️ Wyłącznik różnicowoprądowy z zabezpieczeniem nadprądowym
- Łączy funkcje RCCB i MCB – zabezpiecza przed porażeniem, zwarciem i przeciążeniem.
- Oszczędność miejsca, idealny do małych rozdzielnic.
- Pozwala na selektywne zabezpieczenie konkretnych obwodów.
6. AFCI – Arc Fault Circuit Interrupter
➡️ Wyłącznik zwarć łukowych
- Wykrywa iskrzenie (łuk elektryczny), które inne wyłączniki mogą pominąć.
- Chroni przed pożarami spowodowanymi np. luźnymi połączeniami.
- Obowiązkowy w wielu krajach dla instalacji mieszkaniowych z materiałami łatwopalnymi.
7. GFCI – Ground Fault Circuit Interrupter
➡️ Wyłącznik doziemnych prądów upływowych
- Analogiczny do RCCB, ale popularny w USA.
- Szybko wyłącza zasilanie przy wykryciu prądu upływowego (zwykle >5 mA).
- Często montowany bezpośrednio w gniazdach (łazienki, kuchnie).
8. WiFi CB – WiFi Controlled Circuit Breaker
➡️ Zdalnie sterowany wyłącznik (z komunikacją WiFi)
- Umożliwia zdalne sterowanie, harmonogramy, pomiar energii.
- Stosowany w inteligentnych domach (Smart Home, IoT).
- Współpracuje z aplikacjami mobilnymi i systemami automatyki budynkowej.
9. ACB – Air Circuit Breaker
➡️ Wyłącznik powietrzny
- Gasi łuk elektryczny w powietrzu – wysoka skuteczność.
- Występuje w instalacjach średniego i wysokiego prądu (do 6300 A).
- Stosowany w energetyce, elektrociepłowniach i dużych zakładach przemysłowych.
10. VCB – Vacuum Circuit Breaker
➡️ Wyłącznik próżniowy
- Gasi łuk elektryczny w środowisku próżni – brak emisji gazów, długa żywotność.
- Do sieci średniego napięcia (do 36 kV).
- Zaletą jest trwałość i niski koszt konserwacji.
11. MPCB – Motor Protection Circuit Breaker
➡️ Wyłącznik silnikowy
- Chroni silniki przed przeciążeniem, zwarciem i zanikiem fazy.
- Zintegrowany często z wyłącznikiem ręcznym i przekaźnikiem.
- Optymalizowany pod kątem charakterystyki rozruchowej silników.
Podsumowanie i zastosowanie
Rodzaje wyłączników różnią się między sobą pod względem:
- Funkcji ochronnej (nadprądowa, różnicowoprądowa, łukowa, doziemna, silnikowa),
- Zastosowania (domowe, przemysłowe, energetyczne, inteligentne systemy),
- Środowiska pracy (niskie lub średnie napięcie, wewnętrzne lub zewnętrzne instalacje),
- Technologii działania (powietrze, próżnia, elektronika sterująca, komunikacja IoT).
Słownik
| Skrót | Nazwa angielska | Polska nazwa techniczna |
|---|---|---|
| MCB | Miniature Circuit Breaker | Wyłącznik nadprądowy (małogabarytowy) |
| MCCB | Moulded Case Circuit Breaker | Wyłącznik kompaktowy |
| RCCB | Residual Current Circuit Breaker | Wyłącznik różnicowoprądowy |
| ELCB | Earth Leakage Circuit Breaker | Wyłącznik upływowy / wyłącznik różnicowonapięciowy (starszy typ) |
| RCBO | Residual Current Breaker with Overcurrent | Wyłącznik różnicowoprądowy z zabezpieczeniem nadprądowym |
| AFCI | Arc Fault Circuit Interrupter | Wyłącznik zwarć łukowych |
| GFCI | Ground Fault Circuit Interrupter | Wyłącznik doziemnych prądów upływowych |
| WiFi CB | WiFi Circuit Breaker | Wyłącznik z komunikacją WiFi / zdalnie sterowany wyłącznik |
| ACB | Air Circuit Breaker | Wyłącznik powietrzny |
| VCB | Vacuum Circuit Breaker | Wyłącznik próżniowy |
| MPCB | Motor Protection Circuit Breaker | Wyłącznik silnikowy / wyłącznik zabezpieczający silnik |
Uwagi terminologiczne:
- MCB to typowy domowy aparat montowany na szynie DIN.
- MCCB, ACB, VCB stosuje się głównie w energetyce i przemyśle.
- ELCB jest przestarzałym typem, zastąpionym przez RCCB.
- GFCI i AFCI są częściej spotykane w instalacjach amerykańskich.
- RCBO to nowoczesne i uniwersalne rozwiązanie łączące funkcje zabezpieczeń.
- WiFi CB to nowość w inteligentnych domach (Smart Home).
- MPCB to kluczowe urządzenie w automatyce przemysłowej do ochrony silników.
Opublikuj komentarz